काठमाडौं / फागुन शुक्ल पूर्णिमाका दिन मनाइने फागु अर्थात् होली पर्व आज हिमाली एवं पहाडी जिल्लामा हर्षोल्लासका साथ मनाइँदैछ । वसन्त ऋतुको आगमनसँगै आपसी मेलमिलाप र सद्भावनाको सन्देश लिई आउने फागु पर्व आज परम्परागत रूपमा विभिन्न रङ खेली मनाउने परम्परा छ ।

त्रेता युगमा दैत्यराज हिरण्यकश्यपुले विष्णुभक्त आफ्ना पुत्र प्रह्लादलाई मार्ने उद्देश्यले ब्रह्माबाट आगोले छुन नसक्ने वरदान पाएकी आफ्नी बहिनी होलिकालाई प्रह्लादका साथ दन्किरहेको आगोमा पस्न लगाउँदा होलिका आफैँ भष्म भएकी तर भक्त प्रह्लादलाई आगोले छुन नसकेको कथा यो पर्वसँग जोडिएको छ । त्यसै बेलादेखि शक्तिको दुरूपयोग गर्ने पापी प्रवृत्तिको प्रतीक बनेकी होलिका मारिएको उपलक्ष्यमा होली (फागु) खेल्ने परम्परा छ ।

यसैगरी, द्वापरयुगमा श्रीकृष्ण भगवानलाई मार्न कंशद्वारा पठाइएकी राक्षसी पुतनाले आफ्नो विष दलिएको स्तन चुसाउन लाग्दा असफल भई मारिइन् । उनलाई व्रजवासीले जलाई फागु महोत्सव मनाउने परम्परा चलेको पनि धर्मग्रन्थमा उल्लेख छ ।

होली पर्व रंगहरुको पर्व हो । हिन्दू धर्म अनुसार यो पर्व फागुन शुक्ल पूर्णिमाका दिन मनाइन्छ । यो पर्वले खराबीमाथि राम्रोको विजयको प्रतीक हुनुका साथै होली पर्वले भगवानप्रतिको हाम्रो आस्थालाई पनि बढाउँछ

किनभने यस दिन भगवान विष्णुले आफ्ना भक्त प्रह्लादको अटल भक्तिका कारण रक्षा गर्नुभएको थियो ।
होली पर्वलाई भक्त प्रह्लाद र राजा हिरण्यकश्यपुको कथासँग जोडिएको हुँदा यही कथाका कारण होली पर्व मनाइन्छ ।

होलिका दहन कथा
होलीको इतिहासको बारेमा कुरा गर्दा हिन्दू धर्ममा राजा हिरण्यकशिपु, उनकी बहिनी होलिका र राजाका छोरा प्रह्लादको कथा प्रचलित छ, जुन यस प्रकार छ–

पौराणिक कथा अनुसार हिरण्यकश्यपु नामक राक्षस राजा थिए । उनीहरुको प्रह्लाद नामको छोरा थिए र राजाको होलिका नामकी एक बहिनी थिइन् । शैतान राजालाई ब्रह्माको आशीर्वाद भएको विश्वास गरिन्छ। आशीर्वाद जस अनुसार कुनै मानिस, पशु वा हतियारले उसलाई मार्न सक्दैन। उनले आफ्नो राज्यलाई परमेश्वरको सट्टा उनको उपासना गर्न आदेश दिए।

यसपछि सबैले हिरण्यकश्यपुको पूजा गर्न थाले तर प्रह्लादले आफ्नो पिताको पूजा गर्न अस्वीकार गरे किनभने प्रह्लाद भगवान विष्णुका सच्चा भक्त थिए। राक्षस राजा हिरण्यकश्यपुले आफ्नो छोराको अवज्ञा देखेर आफ्नी बहिनी सहित प्रह्लादलाई मार्ने प्रस्ताव राखे। उनले आफ्ना छोरा प्रह्लादलाई आगोमा होलिकाको काखमा बसाए, जहाँ होलिका जलेर भगवान विष्णुको आशीर्वादले प्रह्लाद सकुशल बाहिर आए ।

त्यसबेलादेखि अहिलेसम्म मानिसहरूले फागुन शुक्ल पूर्णिमालाई होलिकाको नाममा आस्थामाथि सद्भावको विजयको रूपमा मनाउन थालेका छन्।